بررسی رفتار رشد ارتفاعی کلن‌های صنوبر در کردستان

آزمایش بررسی رشد ارتفاعی در کلن‌های صنوبر با هدف شناخت واکنش و رفتار 8 کلن متعلق به 6 گونه مختلف صنوبر از لحاظ رویش ارتفاعی در مرحله استقرار نهال (ساقه و ریشه یکساله) در طی سال زراعی 1380 و در نهالستان زاله شهر سنندج با قالب آماری طرح آشیانه‌ای با 8 تیمار و 10 تکرار انجام شده است. نتایج بدست آمده بیانگر وجود اختلاف معنی‌دار آماری میان کلن‌ها از نظر رشد ارتفاعی می‌باشد.در پایان دوره رشد (آبان ماه)، کلن P.deltoides 63.3با میانگین 4/234 سانتیمتر دارای بیشترین و کلن P.euphratica با میانگین 8/78 سانتیمتر دارای کمترین ارتفاع در میان کلن‌های مورد بررسی بوده‌اند، بنابراین توان بالقوه ژنتیکی کلن‌ها از لحاظ رشد ارتفاعی و همچنین واکنش آنها به محرکهای محیطی نظیر نورودما متفاوت می‌باشد. بررسی رفتار کلن‌ها از نظر تغییر رشد ارتفاعی سالانه در طول فصل رویش نشان دهنده سه مرحله متفاوت می‌باشد که شامل: مرحله اول رشد یا مرحله رشد بطئی اولیه که از نظر زمانی شامل دوره قبل از خردادماه می‌باشد. در این مرحله میانگین رویش ارتفاعی نهال در کلن‌های مورد بررسی 8/25 سانتیمتر با متوسط رویش روزانه 4/0 سانتیمتر در روز بود، مرحله دوم یا مرحله رشد سریع که از نظر زمانی شامل دوره خرداد تا شهریورماه بوده و بیش از70% رویش ارتفاعی کلن‌ها در این مرحله اتفاق افتاده است. میانگین رویش ارتفاعی نهال در کلن‌های صنوبر در این مرحله 6/101 سانتیمتر با متوسط رویش روزانه 1/1 سانتیمتر در روز بود و مرحله سوم رشد یا مرحله رشد بطئی ثانویه بعد از شهریورماه با میانگین رویش ارتفاعی کلن‌ها معادل 5/14 سانتیمتر و متوسط رویش روزانه 2/0 سانتیمتر در روز بوده است. برترین کلن از نظر رشد ارتفاعی در میان کلن‌ها P.d. 63.3در مراحل اول و سوم، رشد اندک لیکن در مرحله دوم، رشد بسیار زیادی داشته است. کلن P .trichocarpa زودتر از سایر کلن‌ها مرحله رشد سریع (مرحله دوم) را در مردادماه به پایان رسانده است. همچنین کلن P.e.488  برخلاف بقیه کلن‌ها در مراحل اول و سوم رشد زیادتر ولی در مرحله دوم، رشد متوسطی نسبت به سایر کلن‌ها نشان داده است. باتوجه به نتایج حاصل از این آزمایش در شرایط جوی سال 1380 و شهر سنندج نقطه شروع اولیه رشد ارتفاعی سالانه کلن‌های صنوبر در متوسط دمای 13 درجه سانتیگراد و متوسط تابش 260 ساعت در ماه در اوایل بهار و همچنین متوسط دمای مناسب رشد کلن‌های صنوبر در حدود 25 درجه سانتیگراد با متوسط تابش 370 ساعت در ماه در شرایط تأمین آبیاری و رطوبت کامل و نیز نقطه تثبیت یا توقف رشد ارتفاعی سالانه کلن‌ها در متوسط دمای 10 درجه سانتیگراد و متوسط تابش 220ساعت در ماه در پاییز اتفاق می‌افتد.